menfez 91

İnsanların pek çok inancı sosyal sinyal olarak işe yaradığı için anlamlı duruyor. Çevrecilik böyle mesela, bir insanın tek başına yaptığı hiçbir şeyin çevreye önemli bir faydası yok ama bunu yaparak verdiği sosyal sinyal önemli.

Veganlık da böyle, sosyalizm de. Bunları o kadar ciddiyetle savunuyorlar ki, insanın inanacağı geliyor ama zaten şiddetle savunmanın sebebi, meselenin doğru olmayışı. Bir şeyleri şiddetle savunmaya ihtiyaç varsa, muhtemelen kendi kendini savunamadığı, doğal yollardan yaşaması imkansız olduğu içindir. Kapitalizm kendini savunmaz mesela, ideoloji olarak bir anlamı da yok. Doğal yollardan, insanın arzuları, müstakil üretim, tüketim ve organizasyon problemlerine bulduğu çözümlerin sonucu olarak ortaya çıkmış. Sosyalizm'in ise doğal yollardan, istesek de, istemesek de gerçekleşmesi biraz meşkuk olduğu için kesin inançlara ihtiyaç var.

Renkli ışıkları olan bir kulaklık takıyorum. Oyuncu kulaklığı diyorlar. Işıklarının nasıl kapatılacağını bilmediğim, öğrenmeye de heveslenmediğim için bir süre dışarıda öyle ışıklı ışıklı dolandım. Bunun bir sosyal anlamı var mı diye düşünmedim, insanların kim bu ışıklı adam diye düşünüp düşünmediklerini bilmiyorum. Klavyelerim de ışıklı benim, bastıkça renkli ışıklar fışkırıyor.

Sonradan aklıma geldi, böyle gökkuşağı renginde ışıklar saçarak yürümenin hayli farklı yorumları olabilir. Cinsel yönelimiyle onur duyabileceğini düşünenlerin sormadan herkese verdikleri sosyal sinyallerine benziyor.

Sinyalsiz kalamıyorsunuz. Çünkü verilmiyor, alınıyor. Herkesin herkesi bir şekilde yorumladığı bir dünyada yaşıyoruz. Sinyal üretmemek, daha doğrusu bir şekilde yargılanmamak, yorumlanmamak mümkün değil. Varolmamak gerekiyor bunun için. Öldükten sonra bile sinyalsiz kalmamak için güzel mezarlar yaptırıyoruz. Biz değilse de evladımız, bizim vasıtamızla ne kadar iyi bir evlat olduğunu veya nasıl iyi bir aileye mensup olduğunu anlatıyor mezarın etrafına duvar çekerek.

Spent'te bütün bu sinyallerin temelde üreme motivasyonuyla üretildiğini yazıyor. Evrimsel psikoloji bugünlerde o kadar revaçta değil anladığım kadarıyla, insan davranışlarını illa bir şekilde üreme veya hayatta kalmaya bağlamak mümkün. O sebeple çok açıklayıcı olduğu da söylenemez. Bütün insan davranışlarını bir şekilde nefes almaya da bağlayabiliriz: Ne için sanat yapıyorsun? Nefes almaya devam etmek için.

Yine de sinyal kavramının kendisi değerli. İnsanlar bunlar yoluyla yaşamaya alışmış: Üremek için mi sinyal veriyor, sinyal vermek için mi ürüyor? İkincisinin de birincisi kadar muhtemel olduğunu, insanın sinyal, anlam, yorumlama ve yorumlanma ihtiyacının diğer tüm ihtiyaçlarına yön veren temel bir ihtiyacı olduğunu düşünüyorum.