menfez 108

Bir kazanan varsa diğerlerinin kaybettiği oyunlara sıfır toplamlı oyun diyorlar. Sen kazandın +1, ben kaybettim -1, toplamda sıfır.

Akademi ve bürokrasi oyunları böyle mesela, falanca kadroyu filan kişi doldurursa başkası dolduramıyor. Sen bilmemhangi daire başkan yardımcısı olunca, başkası olamıyor. Onun için kadro oyunları yıkıcı. Senin bir yere gelebilmen için başkalarının oraya gelmemesi lazım. Bürokratik hiyerarşiler ister istemez sıfır-toplamlı. Bildiğimiz başka bir bürokrasi çeşidi yok.

Ticaret böyle değil. İki tarafın da kazanma ihtimali var, hatta zaten ticaret iki tarafın da kazanma ihtimali olduğu için yürüyor. Benim sana verecek param var, senin bana verecek malın var, bu ikisini değiştiriyoruz ve ikimiz de bir şeyler kazanmış oluyoruz. Toplamda sıfırdan fazlası üretilmiş oluyor.

Memur kafası dediğimiz genelde bütün oyunları sıfır toplamlı görmekle ilgili. Falanca bir araba aldıysa, kendisinin onu alamayacağını kabul ediyor hissi olarak. Pahalı bir araba gördüğünde bunun fiyatının yarısından fazlası vergi demiyor mesela, haset duyuyor. Fakirliğin azalması için zenginliğin yok edilmesi lazım diyor mesela, çünkü birileri zenginse illa diğerlerinin de fakir olması gerekiyor sıfır toplamlı oyunlarda. Hayatı kocaman bir bürokratik ve hiyerarşik kadrolaşma olarak görüyorsanız, evet, bazıları tepedeyse, diğerlerinin tepeye çıkması imkansız.

Kapitalizm'in ürettiği ticaret hiyerarşileri de var. Bunların bazısı da sıfır toplamlı, bazı alanlarda birden fazla şirket kazanamıyor. Bir tane Google olabiliyor mesela, ikinci bir Google yapamıyorsunuz çünkü elinizde onun sahip olduğu veriyi üretecek imkan yok. O veriyi üretmek için de Google olmak gerekiyor. Ancak burada da Google artık hayatın bir gerçeği ise, onun etrafında, sağında solunda bir ticaret geliştirmek mümkün. Arama motoru işi değil de, başka bir iş yaparken Google artık ticari bir araç haline geliyor. Onu yerinden etmeye çalışarak paranı batırmak yerine, ondan faydalanıp kazanabilirsin, oyun o zaman sıfır toplamlı olmuyor.

Hayata ilişkin çözüm önerilerine biraz da böyle bakıyorum: Zihnine birilerinin kazanması için başkalarının kaybetmesi nakşedilmiş insanlar var. İkimiz de kazanalım gibi bir düşünce yok, sen kazanacaksan, ben kaybederim, o halde sen kaybetmelisin diye düşünüyor. Bunların hayata ilişkin söyleyeceklerinin de neticede birilerinin kuyusunu kazmaktan öte anlamı olacağını sanmıyorum.