demzen 199

Alan Watts'ın Sense of Nonsense, Anlamsızlığın Anlamı isimli bir konuşmasını dinledim. Watts'ı dinlemeyi kitaplarından daha çok seviyorum.

Tecrübenin tecrübesi diyor tecrübe edişin tecrübesini de içerir. Bu yüzden ayrı bir tecrübe eden yoktur, tecrübe kendinden ibarettir.

Hissin kendisi hissetmeyi de içerir. Hisseden diye histen ayrı bir varlık yoktur. Bu gramatik bir meseledir, tabiatta sadece his ve tecrübe bulunur, bunların failleri veya münfailleri bulunmaz. Bunlar insan aklının soyutlamalarından ibarettir.

Bilmek de böyledir. Bilişten bağımsız bir bilen yoktur. Tabiatta sadece bilmek vardır, bunun failine bir isim vermek gerektiği için bilen denmiştir.

Benliğin arka arkaya yaşanan tecrübelerden mürekkep bir hayal (veya sanrı) olduğunu söyleyen çok. Nörobilimciler de bunu söylüyor. Beyni açıp baktığında şurası benlik dedikleri bir kısım yok. Tecrübeler var ve bu tecrübelerin toplamına benlik diyoruz.

Ancak bu kavram bana yanlış da olsa kullanışlı geliyor. Tecrübeden ayrı bir tecrübe eden bulunmayabilir, bilgiden ayrı bir bilen de yoktur belki --- ancak sadece tecrübeye veya sadece bilgiye odaklandığımızda yaşadığımız tecrübe koleksiyonuna ve bu koleksiyonun ürettiği desene ulaşmak yine de gerekli. Bu tecrübe koleksiyonunda görünen desene benlik diyoruz. Tecrübelerin birine baktığında ortada benlik olmayabilir, ancak her tecrübe koleksiyonunun bir deseni mevcuttur.