demzen 165

Bu memlekette fabrika kurabilir, binlerce insan çalıştırabilirsiniz ancak bunun sizin olup olmayacağının bir garantisi yoktur. Eğer bürokrasi yeterince gözünü karartırsa, bütün bu şirketlere el koyabilir. Vergileri yükseltebilir, azaltabilir, asgari ücreti iki katına çıkarabilir veya bunun gibi normal şartlar altında öngörülebilir olması gereken pek çok adımı atabilir.

Batı'nın ekonomik başarısının altında ekonomik oyunun kurallarının öngörülebilir olması var. Güçler ayrılığı denilen konunun önemi bu, hayatınla bir takım riskler alırsan ve ekonomik oyunu kazanıyor gibi olursan gelip elindekileri almayacağız. Çünkü sultan her istediğini yapamaz, karşısında bir de yargı var ve kanunları da kendi üretmiyor.

Osmanlı ülkesinde de zengin olmak mümkündü. Ancak bu zenginliği korumak o kadar mümkün değildi. Sultan savaşa giderken senin orada başka işlerle meşgul olmanın cezası elindekinin müsadere edilmesiydi. Bu sosyal psikolojimize de yerleşti, biz hala zengin olmak isteyen bir toplum değiliz. Zenginliğin bela çekeceğine inanıyoruz.

Neden geri kaldık diye sorunca, onlar Amerika'nın altınlarını buldu, biz Akdeniz'den çıkamadık diyoruz. Bu doğru bir yerde ama altını bulanlar İspanyol ve Portekizlilerdi -- onlar da şu sıralar bizden çok farklı değiller. Batı deyince anladığımız ABD, İngiltere, Hollanda gibi ülkelerde sömürgecilik altın ve sair yollarla değil, üretimi ucuzlatıp pazarları ele geçirerek başarı kazandı. Doğal kaynakların faydası tabii ki var ama her doğal kaynağı olan dünyaya hükmetmiyor.

Kilit mesele ekonominin, verginin, alacak vereceğin, paranın tahmin edilebilir olması. Türkiye'de halihazırda bile önümüzdeki senenin ne olacağını göremiyoruz. Yeni vergi salınırsa bunun geriye dönük işletilmeyeceğinden veya şimdiki vergileri ödersek bunların affedilmeyeceğinden ve bizim de ödediğimizle kalmayacağımızdan emin değiliz. Sene 2024 ve biz ekonominin ne olacağını Allah bilir diye yaklaşmak zorundayız. Böyle bir yerde nasıl bir iş tekamülü olabilir? Devletten ayrı nasıl bir zenginlik üretilir? Neden üretilir veya? Uğraşıp didineyim, sonra gelsin kısır fikirli bir memurun çıkardığı genelgeyle elinden çıksın diye mi?

Devletimiz ekonomide vatandaşına düşman gibi davranmasa iyi devlet aslında.