beher 36

Yapay Zeka denen mevzuyla alakalı 2002'den beri öyle veya böyle çalışıyorum. İki doktora batırdım bu konuda. Halen de yaptığım iş yapay zeka üzerine. Bugün mesela yapay zekalara bu dokümanlarda kaç imza boşluğu ve kaç imza var diye sordum.

Eskiden en kafama takılan meselelerden biri makineler düşünebilir mi konusuydu. Sonradan asıl cevap bekleyen sorunun insanlar gerçekten düşünüyor mu olduğuna kanaat ettim. Makineler düşünebilir mi? İnsanların çoğu kadar düşünebilir. İnsanların bulundukları çevreye milyonlarca yılda adapte olmuş bir zekaları var. Bu zekanın amacı da bu dünyada hayatını idame ettirmek. Yapay zekanın başka öncelikleri var çünkü başka önceliklerin yer aldığı bir dünya için geliştiriliyor. İnsan zekası gezegenden gezegene yüzlerce yılda gidecek araçları idare etmek için uygun değil, makinelerinki daha uygun olacak. Bir bilgisayarın elektriğini eksik etmezseniz uzayın dibine kadar gider. İnsan için böyle bir imkan yok.

Bu iki zeka farklı liglerin zekaları ve o yüzden de bizim yerimize geçerler mi sorusu bana biraz manasız geliyor. Şu sıra içinde yüzdüğümüz ChatGPT gibi LLM (Büyük Dil Modelleri) dalgası vasıtasıyla insan günlerinin sonu gerçekleşmez. Halihazırdaki dalga genel olarak ev soytarısı kıvamındaki makinelere iş yaptırmaya dayanıyor. Ev soytarısı ne kadar iş yaparsa o kadar yapıyor. GPT'ye bakıp de yapay zekanın sınırlarını ve amacını anlamaya çalışmak yetersiz.

Halihazırdaki dalga bitip zekanın yarı istatistiksel laf ebeliğinden başka anlamları da olduğunu tekrar anlayınca, zekanın aslında duruma göre, amaca göre anlam kazandığını ve insandan bağımsız bir insan zekası olmadığı gibi, robottan bağımsız bir robot zekası da olmayacağını göreceğiz. Bu robotlar bilinçli görünecekler. Bazıları insanı hayli iyi taklit edecek ve bizi insanlardan daha iyi anlayacak. İnsanın dünyasında zekasını insana göre kalibre edecek çünkü.

Robotların asıl tehlikesi bizim için insandan daha yakın ilişkiler kurmaya elverişli hale gelmelerinde. Bir açıdan bu zaten gerçekleşiyor. İnsanların çoğu telefon ekranlarına, birbirlerinden fazla bakıyor. Şimdilik sadece eğlence için kullanılan bu makinelerin hayatın her anında insandan daha becerikli hale gelmesinin sonucu insanın artık daha az düşünmesi, daha az mücadele etmesi ve daha az yaşaması olacak. Asıl tehlike bu. Hayatın ve düşüncenin tedricen robotlar eliyle tarif edilen ve yaşanan bir şeye dönüşmesi.

Bunun bir yerde gerçekleşeceğine inanıyorum. İnsan varoluşunun ve zekasının sınırlarında ve bunun ötesine sadece düşünce yardımcıları ile gidebilir. Dağların almayıp da aldığı emaneti çekecek makineler yaparak insanlık kainatta kendini kadük bırakıyor. Sapiens'in intiharı.