1 Ekim Akşam Konuşması

🐇 Bugünkü yazıyı insanların değişmesi üzerine de okumak mümkün gibi duruyor. Kendini bilmeyen nasıl değişebilir, değil mi?

🐢 İnsanın değişmesinin zaten kendinden çok şartlarla ilgili olduğunu düşünüyorum. İnsanın değişmez sanılması da şartların zor değişmesinden.

🐇 Şartlar derken neyi kastediyorsun?

🐢 Günlük hayatını nasıl geçiriyor? Sabah ne yapmak zorunda, nerede yaşamak zorunda, hangi imkanları var ve hangilerini kullanıyor? Fiziksel şartlar, sosyal şartlar, ekonomik şartlar. Ne yiyor, ne içiyor, kimlerle görüşüyor? İnsanı belli davranışlara itenler bunlar, değişmesi de bunların değişmesiyle mümkün.

🐇 Ben değiştim diyene inanmayayım mı?

🐢 Şartlar değişmiş mi diye bak. Değiştiyse inanmak mümkün olabilir, eskiden işsizse ve bir işe girmişse mesela, davranışları da değişmiş olabilir. Yakınındaki insanları kaybetmişse, değişmiş olabilir. Evlendiyse veya boşandıysa değişmiş olabilir. Böyle şart değişikliklerinde değiştim anlamlı olabilir ama durduk yerde, bütün şartlar aynı dururken bir insanın değişmesi bana zor görünüyor.

🐇 İnsan daimi bir değişim içinde yine de. Bir zamanlar başörtüsü yüzünden okuldan atılan biri, bugün örtüsünü kendi bırakabiliyor.

🐢 Şartlar değişmiş işte. Önceden başörtüsünü destekleyen sosyal imkanlar artık yok, başını örtmenin anlamı değişmiş. O anlam ve şartlar değişince davranışlar da değişmiş. İnsan değişmiyor, şartlar değişiyor ve insan ona adapte oluyor.

🐇 Bu durumda insanların değişime direnmesi mümkün değil mi diyorsun?

🐢 Belki mümkündür. Değişime direnmek başka bir inatçılık çeşidi, eğer davranışını şartların hepsinden daha ali görüyorsan değiştirmezsin. Türkiye'de şartlar ne olursa olsun, etrafındaki insanlar ne derse desin ve ne yaparsa yapsın başörtüsünü çıkarmayacak kadınlar vardır.

🐇 Sorsan hepsi böyle diyorlar ama sonra değişiyor, bir iki sene önce örtüsüyle gurur duyan kadın, şimdi yarı çıplak poz verebiliyor mesela. Görüyoruz.

🐢 Sorsan evet, çünkü zaten soruluk bir konu değil. İnsanlara değişecek misin diye sorarsan, ekseriyeti hayır der. En mükemmel haliyle oradadır, o zamana kadarki yolculuğu onu oraya getirmiştir ve o anki şartlarda en iyisi odur. Ama şartlar değişince, o değişmez sandığımız benlik haritası değişir. Bir de bakmışsın kendini artık eski ben gibi görmüyorsun. Bunu ancak değiştikten sonra farkedersin.

🐇 O halde insanları değiştirmek için şartlarını mı değiştirmek lazım diyorsun? İnsanların kendisiyle uğraşmanın bir faydası olmaz.

🐢 Muhtemelen olmaz. İnsanların çoğu zaten şartlarının bilincinde yaşamıyor. Hayatımızın büyük kısmı reflekslerden ibaret, neye cevap vererek yaşayacağımızı şartlar belirliyor. İnsanlara şartların bunlar ama cevapların farklı olabilir dediğimizde de anlamıyorlar. Gördüğüm kadarıyla ender olarak ben şartların sorduğu sorulara verdiğim cevaplardan sorumluyum diyen var. Ekseriyeti bulunduğu yerin en doğal yer olduğunu, yaptığından başka yapılacak bir şey olmadığını düşünüyor.

🐇 Umutsuzluktan olabilir mi bu?

🐢 Umutsuzluk değil de, kendini sahiplenmemek bence. İçine bakıp ben bu düşünce ve duyguları nereden edindim diye sormamak. Ona bu duyguları, düşünceleri veren şartların farkında değilse, yaptıklarının da mümkün tek davranış olduğunu düşünecektir. İnsanların bu durumda değişmesi mümkün değil. Şartların evladı olduğunun farkında bile değil.

🐇 O halde insanları değiştirmekle uğraşmıyorsun?

🐢 Hayır, şartlarını değiştirmeye çalışıyorum ve zaten bunu yapmak çok zor. İnsanları değiştirmek o şartları değiştirmekten de daha zor aslında ama ihtimal varsa, şartları değiştirmekten geçiyor.