Virgül 27 Temmuz

Bütün devletler oligarşiler tarafından yönlendirilir. İnsan tabiatı veya Pareto prensibi, maddi ve politik gücün merkezileşmesine yol açar. Bu da oligarşileri doğurur.

Siyaset temelde bu oligarşilerin nasıl belirlendiği ile ilgili bir konu. Oligarşi olmasın diyemiyorsunuz, bu neredeyse devlet olmasın demek gibi. Devlet varsa, oligarşi var. Devlet yoksa devlet yine oluşur ve onu oluşturanlar da oligarklar olur.

Eğer bu oligarşi bir aile ve onun tanıdıkları ise, devlet sistemine monarşi derler. Oligarşiyi oluşturanlar ideolojik aygıtlardan seçiliyorsa, komünist veya İslamcı veya milliyetçi olmaları gibi şartlar aranır. Yine de tarihten anladığımız kadarıyla nihai olarak bu oligarşiler kemikleşir ve yönetmeleri beklenen halkın adalet beklentisine cevap veremez hâle gelir.

Bizde oligarşi değişimleri biraz daha yumuşak olmuş. Padişah'ın köleleri olarak bu oligarşinin parçası olan yeniçeri ocağı kaldırılınca kısmen değişmiş, Meşrutiyet biraz daha değiştirmiş, cumhuriyet değiştirmiş, 2002 seçimleri biraz değiştirmiş. Bunların hepsinde eski oligarkların beceriksizliği var. Yeniçeriler, Memlükler misali padişah aramızdan olsun veya cumhuriyete geçelim diyememişler. Osmanoğulları, Meşrutiyet'i gavurun zorlaması ile seçtikleri için dertleri hep idare-i maslahat olmuş, bu milleti nasıl ıslah ederiz? diyememişler. Cumhuriyet oligarşisi 1950'ye kadar sürdürdüğü kültür devrimini sonradan devam ettirememiş, o zamana kadar seçim kazanacak derecede kendilerini sevdirememişler. Yine de ordu ve bürokrasi ile devam ettirdikleri vesayet, 2002'deki seçimden sonra yavaş yavaş dağılmış. Şimdilerde başka bir oligarşi var ama bunun da pek uzun ömürlü olacağını sanmıyorum. Yine Kemalist şablona teslim olmak zorunda kaldık.

Oligarşilerin artık insanlar tarafından değil, insan dışı zeka tarafından oluşturulması gerektiği kanaatindeyim. Nihai siyasi fikrim bu. O yüzden siyasi duruşumu sorana Algoritmik Teknokrasi diyorum. Kanunlar artık algoritmalardan oluşsun, insanlar bunların arasında tercihler yapsın ve kanunların uygulamasını da merkezi bir yapay zeka yapsın. Bunun yanında insanların başka insanlarla paylaşmadıkları bilgiler, bu merkezi yapay zeka tarafından kullanılabilsin. Yani veri kutsal - algoritma açık olsun.

Bu ideale ulaşmak benim ömrüm boyunca göreceğim bir şey muhtemelen değil. Ancak insanların boş konuştuğunu düşünürken kendimi izah etmekte faydalı oluyor. Herkes bir oligarşi için çalışıyor. Sağcısı, solcusu, Kemalisti, İslamcısı, sosyalisti, komünisti, faşisti, liberali, hepsi. Bu oligarşilerden bazılarını kendim için daha makbul buluyorum ama neticede bütün oligarşilerin sonunda kendi çalıp kendi oynayan yapılar olacağına kanaat ettiğim için insansız oligarşi en makbulü.

Zira oligarşilerin çökmesine sebep olan insani arızalar, kendisi devlet adamı olsa da yeğeni rüşvetçi oluyor, arkadaşı salak oluyor, insanların hayatları boyunca taşıdıkları kompleksleri güç bulunca ortaya çıkıyor. Zengin olunca bir zamanlar yapamadığını yapmaya başlıyor. Güç elde edince daha çok güç elde etmeye çalışıyor. Gücü hep elinde tutmaya çalışıyor. Bunun için düşman üretmeye, kendini daimi kurtarıcı yapmaya çalışıyor. Bir yerde de bu insani arızalar dere akarken küpünü dolduran zevatın elinde iyice şirazeden çıkıyor. Bu durumlara yol vermeyecek mükemmel yönetim, ancak insanların elinden alınmış, sosyal veya insani ihtiyaçları olmayan ve bu gücünü suistimal etmeyecek yapay zekanın oligarşisi.